'Gouda's nieuwste woonwijk Westergouwe is mogelijk de oudst bewoonde plek van de stad.' Dat zegt een opgetogen wethouder Thierry van Vugt (cultuur en erfgoed) nu een tweede prehistorische vindplaats in het westelijk deel van Westergouwe is ontdekt: daar lijken resten te liggen van een groot vis- en jachtkamp uit 5300 voor Christus. Nederland telt -met deze mee- vier vindplaatsen uit de Midden- en Vroege Steentijd. Vanwege dit unieke karakter heeft de gemeente het gebied bestempeld tot gemeentelijk archeologisch monument. De bouw van woningen en de geplande weg komen niet in gevaar.
Westergouwe, de nieuwe vindplaats diep onder de grond | RAAP archeologie
Zo op het oog is het niet meer dan een drassig stukje grond, met 1,2 hectare iets kleiner dan twee voetbalvelden. Het ligt ingeklemd tussen de provinciale weg (linksboven), nieuwe huizen van Westergouwe (rechtsbovenin achter de bomenrij) en de groen-blauwe zone van de wijk (die er niet op staan). Hier overdwars moet de tweede ontsluitingsweg van de wijk komen. Eerder onderzoek had al uitgewezen dat hier mogelijk resten van bewoning te vinden waren op voormalige oeverwallen langs de rivier. En waarschijnlijk liggen er nog twee van zulke plekken in Westergouwe, dat zo'n 8500 jaar geleden in een moerassig deltagebied lag met open water, kleine riviertjes en bosschages.
Bij boringen afgelopen jaren is op 2,5 tot 3 meter onder het maaiveld een zogenoemde 'vondstenrijke dikke laag aangetroffen'. Verwacht geen grote objecten: 'Na grondig zeven kwamen allemaal kleine deeltjes tevoorschijn, voor een leek net kattenbakgruis', zegt stadsarcheoloog Femke de Roode. Het gaat om restjes van houtskool, dierlijk bot en bewerkt vuursteen, maar ook aardewerk, gebroken kwarts (gebruikt voor aardewerk), knappersteen (restant van berkenhars, waarmee pijlpunten aan speren vast te plakken), verbrande klei, verbrand bot tot verkoolde hazelnootdoppen. Dat alles duidt op bewoning en is van grote wetenschappelijke betekenis: 'Rond deze tijd gingen de rondtrekkende jager-vissers zich vestigen op vaste plaatsen en zo begon het boerentijdperk'.
Westergouwe. Bij de grote rode ster de nu ontdekte vindplaats en bij de kleine ster de in 2010 ontdekt IJsseloogwal. Afbeelding afkomstig uit het Masterplan Westergouwe 2.0.
Hoewel de vindplek nu een archeologisch monument is, gaat de geplande woningbouw gewoon door. De vondst blijft namelijk diep in de grond. “Door de flinke diepteligging, de grondwaterstand en een afdekkend veenpakket zijn deze resten zeer goed bewaard gebleven,'vertelt Pieter Stoffels, Projectdirecteur Projectbureau Westergouwe. Dat wil de gemeente zo houden: drooglegging is moeilijk en kost veel geld. Bovendien blijft zo nog wat over voor toekomstige generaties om te onderzoeken.
'We gaan ‘archeologievriendelijk’ bouwen', zegt wethouder Rogier Tetteroo van Ruimtelijke Ordening. 'Zo kan er wel onderzoek gedaan worden in de grond, maar kunnen er ook gewoon woningen gebouwd worden en een weg worden aangelegd.' Daarbij wordt goed gekeken waar met de minste schade heipalen kunnen worden geslagen. Voor er geheid wordt, komt er nog een laag van 1,5 meter grond bovenop. 'Dat geeft minimale vervorming', zegt De Rooda. Zo blijft alles liggen waar het ligt.
De groene lijn geeft de hele vindplaats aan, de zwarte en rode bolletjes de hoger gelegen plekken waar vondsten te verwachten zijn. Bron: RAAP Archeologie
'We gaan er voor zorgen dat inwoners van de wijk en daarbuiten die unieke cultuurhistorie ook echt kunnen beleven.' zegt Van Vugt. Hoe dat gaat gebeuren is nog niet bekend. Te denken valt aan 3D afbeeldingen, of aan het zichtbaar maken in het landschap waar vroeger rivier en oeverwal waren. De gemeente werkt hiervoor samen met Projectbureau Westergouwe.
De nieuwe plek is groter dan de vindplaats bij de IJsseloogwal in 2010. Op die plek waar huizen gepland waren, ligt nu een vijver. Verder is aan niets te zien dat het om een archeologisch interessante plek gaat. Wel zijn er vondsten gedaan als onderstaande benen priemen en delen
van werktuigen van gewei, mogelijke bijlen.
Foto: gemeente Gouda