Zet het kind echt centraal en zorg voor één aanspreekpunt in de jeugdzorg. Dat zijn stelt Leefbaar Gouda voor in een rapport over misstanden in de jeugdhulpverlening 'Jeugdhulp in Gouda en de absurditeit van het systeem'. De gemeenteraad ging eerder dit jaar niet mee met een verzoek om misstanden, te onderzoken, daarom deed de partij het zelf en offerde daar de zomervakantie aan op. Resultaat is een stuk met dertig schrikbarende (anonieme) ervaringsverhalen van gedupeerden, (huis)artsen, schooldirecteuren en hulpverleners. 'Er zijn mensen die niet eens meer doorverwijzen naar de jeugdhulp', zegt Verschut, die het rapport 'een begin' noemt. 'We zijn al met kleine aanpassingen begonnen', zei wethouder Anna van Popering (l, jeugd en welzijn) die het rapport overhandigd kreeg door Linda Verschut en Jan de Koning van Leefbaar Gouda.
De cijfers liegen er niet om: in Gouda krijgt naar schatting één op de zeven jongeren een vorm van jeugdzorg. Dat varieert van een eenmalige cursus weerbaarheid tot een complexe behandelingen voor kinderen met dito problemen, die te vaak uitloopt op een uithuisplaatsing. De decentralisatie van de jeugdzorg in 2015, waarbij gemeenten verantwoordelijk werden voor de jeugdzorg, heeft wat dat betreft averrechts gewerkt. Niet voor niks trekt het rijk volgend jaar extra geld uit (40 miljoen euro) om problemen in de jeugdhulp op te lossen.
Problemen overal het zelfde
De partij werd overspoeld met verhalen, die lang niet allemaal het rapport haalden. Wat er in genoemd wordt, is niet nieuw en ook van elders bekend: te hoge werkdruk, een groot verloop, hulpverleners die maar één kwaal behandelen, dossiers die wegraken bij doorverwijzing, van het kastje naar de muur gestuurd te worden, te lange wachttijden, niemand is verantwoordelijkheid en een dwingend systeem waar hulpverleners zelf ook tegen aanlopen. Het kostenaspect speelt ook mee: de keus voor de goedkoopste zorg is niet altijd de beste. ‘Macht, geld, onkunde', vat Verschut de problemen samen.
'Wij hebben vertrouwen in de beste bedoelingen van de meeste hulpverleners, maar er is soms ook tegenwerking, sprake van onbekwaamheid of de hulpverlener is te jong', zegt het raadslid. 'Als je net van je opleiding komt en nog geen levenservaring hebt, gaat het soms mis. Zeker bij echtscheidingen - en die kunnen iedereen overkomen. Zestig procent ontaardt in een vechtscheiding. Daar is de zorg niet op toegerust. En als dan er hard geroepen wordt door een ex, kan het gebeuren dat je een OTS krijgt (een ondertoezichtstelling) en dan heb je niet veel meer te vertellen, dan gaan anderen het voor je doen en volgt vaak (onnodige) uithuisplaatsing.'
'Er gaat wel eens iets goed'
'Dat het goed is om kinderen uit een gezin te halen waarin bijvoorbeeld sprake is van seksueel misbruik, zal niemand bestrijden', zegt wethouder van Popering. Daar gaan Verschut en De Koning maar ten dele in mee. 'Wij spraken een kind dat in zes jaar tijd twintig hulpverleners zag en eindigde in een gesloten inrichting. Die zei zelf "ik had nog beter thuis kunnen blijven" en van die verhalen hoorden we meer. Hulpverleners zelf zeggen "er gaat wel eens iets goed", in plaats van "er gaat wel eens iets mis", dat is verontrustend', zegt Verschut.
Het Rijk komt over twee jaar met hervormingen, maar daar wacht de wethouder niet op. 'Het aantal uithuisplaatsingen daalt al, en sneller dan verwacht, waarschijnlijk door de aandacht in de media. We werken aan verlaging werklast, kleinere leefgroepen, meer maatwerk en werken met praktijkondersteuners die gericht doorverwijzen en dat zijn we verder aan het uitbreiden. Op 12 oktober spreken we met de raad over hervormingen in de zorg. En we zijn begonnen met het project 'Veilig opgroeien' om de samenwerking te verbeteren. We kunnen niet alles, maar wel samenwerking stimuleren.
Stel het kind echt centraal
Leefbaar Gouda pleite al eerder voor de terugkeer van de ouderwetse gezinsverzorg(st)er en roept verder op het kind écht centraal stellen. 'Luister aan de voorkant voordat je wat gaat doen, dat voorkomt hoge kosten aan de achterkant en onherroepelijke schade aan kind en (groot)ouders. Schakel ook het netwerk van de familie in. Er is zoveel meer mogelijk dan nu gebeurt.' Minder snel ingrijpen wordt genoemd, ook door de hulpverleners: 'We vragen nu heel veel van onze kinderen, sommige dingen zijn nou eenmaal zo. We hebben allemaal wel iets. Vroeger groeide je erover heen.'
De partij gaat door met het verzamelen van verhalen 'wel iets minder intensief dan afgelopen zomer, maar dit is het topje van de ijsberg. Er heerst een angstcultuur, mensen mogen niet over hun zaak praten met anderen', zegt Verschut 'als het aan mij ligt komen ze allemaal boven.' 'We geven het rapport aan Leefbaren uit andere gemeenten, er is al veel om gevraagd', zegt De Koning. Bijna nergens is nog onderzoek gedaan, en zijn nauwelijks cijfers voorhanden, ook in Gouda niet. 'Met alle respect voor de (deze zomer aangetreden) wethouder, ze weet nog niets daarom is het goed dat dit rapport er nu ligt. Het is nu aan haar en ons om verder door te pakken.'
Schokkend dat CU er niet in de raad over wil praten
Wat dat betreft noemt De Koning het 'schokkend, ook al ben ik voor dualisme' dat de Christen Unie (de partij van de wethouder) het rapport niet wil bespreken in de gemeenteraad 'omdat er al genoeg gebeurt'. Hij heeft ook weinig vertrouwen in de landelijk aangekondigde wijzigingen, 'kijk maar naar de toeslagenaffaire'. 'Van de 50 onderzochte dossier was er geen één, ik herhaal geen één op orde', vult Verschut aan.
'We hopen dat ons rapport helpt om tot verandering te komen. Kinderen moeten geholpen, maar dat kan vaak gewoon ook thuis. Doorgaan met zoals het nu gaat, is niet goed voor kinderen, ouders en grootouders. Dan leggen we een claim bij onze kinderen en wie daar weer na komt, dat gun ik niemand', zegt De Koning.