Monumentale altaarstukken en metershoge tekening (cartons) van de Goudse Glazen zijn niet nieuw in de Gasthuiskapel van Museum Gouda. Wel nieuw is de samenhang waarin het museum de religieuze geschiedenis van Gouda laat zien, vertelt conservator Ingmar Reesing tijdens een rondleiding, die ook te horen was in Wie Kent Radio (8 april j.l.). 'Je ziet nu eerst de altaarstukken (en enkele cartons) uit de Sint-Janskerk en daarna de geschiedenis van de rooms-katholieke schuilkerken.' De permanente expositie is onlangs feestelijk heropend. 
Het midden van de kapel is gevuld met altaarstukken, die hoog boven de bezoeker uitsteken. 'We zijn heel duurzaam, we hebben de frames gebruikt van de tenstoonstelling 'Het wonder van Gouda' van vorig jaar in de Sint-Janskerk', zegt Reesing. 'Dit is het verhaal van de katholieke Sint-Janskerk met de gouden miskelk van Jacoba van Beieren, die in een nis staat te 'shinen'.' Wat Reesing betreft moet iedere Gouwenaar dit pronkstuk van het Museum een keer gezien hebben.
Tegen de wand hangen metershoge cartons, drie tekeningen van afbeeldingen van Goudse Glazen 'geleend van de Sint-Janskerk'. Links daarvan maakte Studio Louter een bewegende animatie van fragmenten van Goudse Glazen. 'Daarbij wordt ingezoomd op details zoals handen en voeten, die door de grote hoogte vaak niet te zien zijn in de kerk. Die potloodtekeningen gaan over de glazen afbeelding van de getoonde details, zodat je precies ziet waarvoor ze gemaakt zijn.'
Iedere drie maanden komen er nieuwe cartons te hangen: de eind zestiende-eeuwse tekeningen zijn behalve uniek zeer kwetsbaar en mogen niet te lang blootgesteld worden aan daglicht. Ook al komt dat niet meer de kapel binnen. 'Voor de komende vijf jaar is al een selectie gemaakt, maar we kunnen putten uit een collectie die bij elkaar ruim 1,7 kilometer beslaat. Deze combinatie van altaarstukken en tekeningen is uniek.'
De drie cartons die er tot de zomer hangen
Enkele kunstwerken herinneren aan de kloosters, waarvan Gouda er in de zestiende eeuw zeker tien had 'maar er is weinig bewaard gebleven. We hebben hier een drieluik uit de Jeruzalemkapel en een houten reliekkop van de Heilige Paulus uit het Paulusklooster (dat Collatiehuis werd genoemd). Onder zijn grote baard is een glazen rondje, waar vroeger een reliek in zat. Een heel bijzonder stuk, waarvan er niet veel zijn'. Beide werken stonden eerder ook in de kapel, maar komen door uitgekiende verlichting nu veel beter tot hun recht.
Na de trappen volgt in het koor de expositie over de Goudse schuil- en huiskerken. Ook al heerste er eind zestiende eeuw vrijheid van godsdienst in de stad, een rooms-katholieke kerk mocht er niet als zodanig uitzien. Dus stelden rijke katholieken hun huis beschikbaar. 'Aan de Hoge Gouwe is er nog een bewaard, dat is nu de Oud-Katholieke kerk. Daaruit komen deze altaarstukken, zoals de aanbidding van Maria door vrouwelijke heiligen van de Antwerpse kunstenaar Cornelis Schut.'
Ingmar Reesing voor het kunstwerk van Cornelis Schut
'Om de hoek hangt een schilderij met daarop Petrus Purmerend, een van de belangrijke Goudse priesters, die schuilkerken in leven hield en gelovigen naar zich toe trok. Een voorbeeld van hoe die kerken weelderig en rijk waren uitgedost, het katholieke 'theatrum sacrum‘. Met pracht en praal haal en hou je schaapjes binnen de kudde.' Verderop hangt ook het originele kazuifel (priestergewaad) dat deze Petrus Purmerend op een ander schilderij draagt.
Net als de miskelk stralen ook de altaarstukken de bezoeker tegemoet: van de monstrans waarin de heilige hostie werd bewaard tot de twee kandelaars en altaarvazen van Goudse makelij. 'Het verhaal van Gouda's religieuze geschiedenis is duidelijker geworden', zegt Reesing tevreden 'vroeger liep je de kapel binnen en had je eerst het schuilkerkverhaal uit de zeventiende eeuw en ging je in het koor terug in de tijd naar de zestiende eeuw.'
Bij de herinrichting kwam nog een verrassing tevoorschijn, een nisje met daarin een leistenen wasbekken uit de Middeleeuwen. 'Daarin hing een lavaboketel van koper of messing waarmee de priester zijn handen kon wassen tijdens de dienst. Die nis was al die tijd verstopt geweest achter een afdekplaat. We lenen een keteltje van het Catharijneconvent om erin te hangen, zodat de bezoeker kan zien hoe het ooit was.'