Mogen alle winkels in Gouda op zondag open zijn, als ze dat zelf willen? Als het aan D66 en de PvdA ligt binnenkort wel. In hun initiatiefvoorstel wordt zondagsopenstelling tussen 6.00 en 22.00 uur de norm wordt. 'Wie niet open wil, doet niet mee'.
Zo eenvoudig ligt het niet blijkt bij bespreking in het Huis van de Stad. Een aantal partijen voelt zich overvallen door het voorstel en de - in hun ogen - gebrekkige participatie. Voor de raad een besluit neemt over dit 'gevoelige' onderwerp, moet het voorstel eerst terug de stad in.
Of een winkel op zondag open mag, hangt nu nog af van de branche waaronder hij valt. Supermarkten zijn 52 zondagen open, net als toeristische winkels en bouwmarkten. Kledingwinkels in de binnenstad vaak alleen de eerste zondag van de maand open, en dan van 12.00 tot 17.00, als compromis aan de religieuze gemeenschap in de stad. Aan deze lappendeken van regels moet het voorstel een eind maken. 'Echter versimpeling zou zijn: iedereen dicht op zondag, waarom daar niet voor gekozen?', vraagt Harold Hooglander (SGP).
'Het gaat om een politieke keuze' antwoordt Evert Bobeldijk (D66). 'Hoe urgent is het probleem?' vraagt Martijn van der Wind (CDA). 'Een probleem dat in elk geval speelde in verkiezingstijd, en al veel eerder', zegt Bobeldijk 'en het staat in ons partijprogramma'. Net als in het PvdA-programma. 'We worden er net als D66 vaak door ondernemers op aangesproken', zegt Max de Groot (PvdA) 'als het aan ons ligt regelen we dit we dit voor 1 december'.
Enquête binnenstadondernemers niet leidend
D66 en PvdA ontkennen dat hun voorstel is ingegeven door de uitkomst van een enquête die de SBG (Stichting Samenwerkende Binnenstadondernemers Gouda) eerder dit jaar hield onder haar leden. Van de ongeveer 400 ondernemers en kleine zelfstandigen in de binnenstad reageerde ruim een kwart (111. Daarmee is de uitkomst volgens SBG-voorzitter Theo Krins 'voldoende representatief'.
Een meerderheid wil onbeperkte mogelijkheid tot openstelling op zondag (64 ondervraagden, van wie er 19 nu al elke zondag open zijn) en 25 ondernemers lopen niet warm voor koopzondagen en willen ze liever helemaal niet. Als redenen worden gegeven: principes en personeelstekort. Krins zegt niet te weten hoe de ondernemers er nu over denken gezien het almaar groeiend tekort aan personeel en de stijgende energiekosten. Als ze meer zondagen open mogen, zou bijna een derde van de ondervraagden dat doen, iets meer dan een kwart juist niet. Krins wijst er verder op dat een ruime meerderheid niet open wil op 1e kerstdag, 1e paasdag en 1e pinksterdag.
'Gebrekkige participatie'
De participatie over dit voorstel is gebrekkig, vinden veel partijen - CDA vroeg vergeefs om die reden nu af te zien van behandeling. Bobeldijk weerspreekt dit: 'Er zit een stevig stuk participatie in van ondernemers, het gaat over hun vrijheid, hun keuze.' Hij wijst op buursteden als Waddinxveen en Woerden waar die vrijheid al geldt en die volgens hem 'goede ervaring' hebben opgedaan. 'Een ondernemer houdt zelf de keuze', zegt Bobeldijk, die een winkel runt in Woerden 'maar ik ben op zondag niet open.'
De klacht over gebrekkige participatie klonk ook bij diverse insprekers, zoals de winkeliers van de Willem en Marialaan, die buiten de enquête vielen. 'Wij zijn principieel en sociaal tegen', zegt vertegenwoordiger Bram Fris. 'Als we het in zes dagen niet kunnen verdienen, zal het in zeven ook niet gaan. Extra verkoopdagen betekent meer personeel en een verschuiving van de omzet. En waarom de focus alleen op winkels, en niet op dienstverlenende bedrijven? Mensen willen op zondag ook naar de fysiotherapeut of een paspoort halen. Van ons wordt een welwillendheid gevraagd die bij andere groepen niet gevraagd wordt.'
Keuzevrijheid van de een is onvrijheid van de ander
Christian van Bemmel van de Gereformeerde Gemeente Gouda (ruim 3000 leden) kent het plan ook pas enkele dagen. 'Er is geen rekening gehouden met ons. Mensen ervaren verdriet als ze een stroom winkelenden tegen komen. Bovendien heeft dit marktdenken rare rafelranden. Wie wil, mag open, maar dat is directe onvrijheid voor hen die dicht blijven.'
Sandra Brouwer (GL) beaamt dat de een zijn keuzevrijheid, indirecte keuzeonvrijheid betekent voor de ander. 'Die verdeeldheid is er al', aldus Bobeldijk 'we komen nooit tot elkaar, dit is een politieke keuze'. 'Wij gaan niet voorbij aan zondagsrust, maar die belangen zien wij door ons voorstel niet als ernstig geschaad', zegt Max de Groot. Het tweetal komt met dit initiatief, omdat het stadsbestuur verdeeld is over de winkeltijden. ChristenUnie en CDA zijn tegen, D66 en PvdA voor, GroenLinks beraadt zich nog en zal mogelijk bij uiteindelijke stemming de doorslag geven.
Gouda is geen eiland
'Waarom altijd buigen voor de verwende consument die elke dag wil winkelen? Ondernemers hebben ook recht op rust', stelt Eric Veldwiesch (PvdD). 'Nederland heeft al een 24-uurs economie en Gouda is geen eiland', pareert Bobeldijk, die verder tegenspreekt dat Gouda met dit voorstel 'zijn ziel verkoopt aan de markt'. Het argument 'dat niet gekeken is naar het effect van winkeltijdenverruiming op het klimaat' wuift Bobeldijk ook weg.
Een meerderheid van de partijen wil nu nog geen besluit nemen over het plan. Het gaat terug de stad in, waarbij ondernemers en organisaties 'op zeer korte termijn' gehoord zullen worden. Na de commissievergadering stuurde de SGP nog een oproep om de participatie vooral grondig te laten zijn. 'Dit voorstel met ingrijpende gevolgen en veel gevoeligheden verdient een zorgvuldige behandeling', aldus fractieleider Harold Hooglander.