Op de Markt bij de 'historische' avondvierdaagse
Van de negen Goudse Giganten, reuzepoppen en koppen van mensen die iets betekend hebben in de geschiedenis van de stad Gouda, is er één die we nog kunnen spreken: Abdellah Laâguili (1948). Hij was eind jaren zestig één van de eerste arbeidsmigranten in Gouda bij vleeswarenfabriek Compaxo. De man die zijn ingenieursdromen in Marokko moest achterlaten, ontpopte zich tot een jarenlange verbinder tussen nieuwe en oude Gouwenaren. Het leverde hem behalve waardering en een ridderorde ook een prominente plaats op als Gigant. Tot het slotfeest van Gouda750 op 17 september aan toe. 'Ik heb even getwijfeld, tot ik hoorde dat ik in het gezelschap kwam van Erasmus en Leo Vroman, een hele eer.'
Gouda en Nederland kende de 21-jarige niet, toen hij 1969 arriveerde met een koffer 'ik wist meer van Frankrijk, daar wilde ik eigenlijk heen'. Op zoek naar werk in Marokko, bij de plaatselijke, bijna failliete lood-en zinkmijn waar zijn vader nog goed had verdiend, vertelde de personeelschef hem over werk in Nederland. De Nederlandse attaché kwam die avond mensen werven, liefst ongetrouwd en ongeschoold. 'Ik kreeg de tip niet te laten merken dat ik had doorgeleerd'.
Laâguili vertelde dat hij alleen lagere school had en slechts 'een peu' Frans sprak en onderging de keuring 'ik werd bekeken alsof een schaap werd gekeurd'. Hij werd aangenomen en besloot te gaan. In Marokko had hij weinig toekomst: na enkele jaren mbo, wilde hij doorleren voor ingenieur. Maar door zijn vaders pensionering liep die weg dood. Behalve een karig pensioen van 30 gulden per maand, verloor vader ook al zijn andere voordelen zoals huis en gratis verzekering. Financiële hulp was dus was geboden. Zo reisde Abdellah met nog 23 andere 'uitverkorenen' naar Nederland en stond amper twee weken na de keuring vleeswaren in te pakken bij Compaxo.
'Opschieten', 'sodemieter
Zijn leven in Nederland begint als dat van veel andere arbeidsmigranten: met teveel mannen op één kamer in het (verplichte) pension, veel en hard werken (voor 81 gulden per week), het verdiende geld naar de familie in Marokko sturen, trouwen, familie laten overkomen. Door zijn kennis van het Frans ging hij al snel tolken en zijn schaarse vrije tijd ging op aan het brieven schrijven voor ongeletterde landgenoten en hen helpen bij ander papierwerk. Hij kwam ook in actie toen de migranten in de jaren zeventig in het geweer kwamen tegen hun huisvesting in overvolle, brandgevaarlijke pensions.
Laâguili in een still van de videoloop 'Ingezetenen', Arjenne Vossepoel
Doordat hij kon lezen en schrijven, leerde hij vlot Nederlands. 'Woorden als 'doorgaan', 'opschieten' en 'sodemieter' pikte ik meteen op' zegt hij in het boek 'Een halve eeuw in Nederland' over 50 jaar Marokkaanse arbeidsmigratie. Het bracht hem ook al snel ander werk: eerst als beheerder in het pension, maar dat leverde financieel niet genoeg op door het ontbreken van overwerk. Daarna kwam hij in de slagerij van de firma; goed voor zijn Nederlands maar niet voor zijn gezondheid. Mede door het grote temperatuurverschil tussen winkel en vriesruimte werd hij ziek en in 1984 afgekeurd.
Van moskeebestuurder tot buurtvader
Stilzitten kwam niet in hem op, hij stak nog meer tijd in zijn vrijwilligerswerk: als bestuurslid van Gouda's eerste moskee Nour en in de gemeentelijke Commissie ex artikel 61, die opkwam voor de belangenbehartiging van buitenlandse werknemers in de stad. 'Het contact met Nederlanders in die tijd was beperkt maar goed', zegt hij. Hij hielp met het opzetten van huiswerkbegeleiding voor jongeren, werk zoeken voor werknemers met een hoofddoek en/of een buitenlandse achternaam en bemiddelen toen Gouda problemen kreeg met de tweede generatie Marokkanen.
Laâguili voor Buurthuis de Walvis waar hij vaak te vinden is
Hij mag zijn bestuurswerk hebben neergelegd, hij is nog steeds adviseur van de moskee en via het buurthuis De Walvis betrokken bij initiatieven in de stad. Het doet hem pijn dat Nederlanders van Marokkaanse komaf zo'n slechte naam hebben door een kleine groep. Hij blijft ijveren voor verbetering: 'We moeten verantwoordelijkheid blijven nemen, samen knokken', zegt hij, 'samen knokken om de situatie te verbeteren.'
'Abdellah link van verleden naar heden'
'Abdellah is voor ons symbool voor de altijd in beweging zijnde veelkleurige stad en de link van verleden naar heden voor de Goudse Giganten', zegt Ronald van Rossum. Hij is van het programmateam Gouda750, dat de Giganten uitkoos. 'Behalve dat hij in echte Goudse bedrijven als Compaxo heeft gewerkt, heeft hij ook zijn steentje bijgedragen als buurtvader, moskeebestuurder en vrijwilliger in onder andere de buurthuizen.
Hij was één van de eerste gastarbeiders, zoals het toen nog heette, die naar Gouda kwam, met zijn inmiddels legendarische bruine koffertje, dat in het (virtuele) Museum van Nederland werd opgenomen.', aldus van Rossum. De betrokkenheid en inzet van Laâguili was ook anderen niet ontgaan: hij kreeg er in 2000 een koninklijke onderscheiding voor. 'Ik ben ridder en geen lid in de orde van Oranje Nassau' zegt hij trots. Dat verdiende hij doordat zijn bemoeienis met de integratie van Marokkanen ver over de grenzen van Gouda en Nederland heen ging.
Koffer in het Museum van Nederland
'Kop Abdellah geeft mij grootste voldoening
Poppenmaker Evert Josemanders was op basis van foto's al begonnen aan de kop van Laâguili vóór hij hem ontmoette: 'Ik kwam met hem in contact omdat ik hem ook moest interviewen voor de expo Gouda Maakt (over de Goudse industrieën). Ik verzorgde daar de filmpjes voor. Zowel het interview als het poppen maken gebeurde in hetzelfde atelier. Hij kwam binnen voor het interview en zag zijn kop in klei. Hij zei een tijd lang niets en toen - het is nog niet klaar hè?'
Laâguili naast 'zijn' video op de Expo Gouda Maakt
'Abdellah mogen maken, gaf mij wel de grootste voldoening. Nooit gedacht dat hij er zo blij mee zou zijn' zegt Josemanders, en, doelend op Jacoba van Beieren, 'een gravin uit de 15de eeuw met twee bulten op haar hoofd zegt me eigenlijk niet zoveel.' Behalve poppen maakt Josemanders ook muziek. Hij schreef een muziektheaterstuk dat op het slotfeest op 17 september wordt uitgevoerd door de Marinierskapel samen met de Goudse Giganten.
Samen met dubbelganger door de stad
De echte Laâguili is daar ook bij, net als bij al die andere evenementen van Gouda 750. De man, die twijfelde of hij wel geschikt was als Gigant 'tot ik hoorde dat ik in het gezelschap kwam van Erasmus en Leo Vroman' is heel vereerd, zegt hij. 'Iedereen vindt het leuk, zelf ben ik vooral trots voor wat ik heb gedaan in Gouda, dat ik altijd mijn verantwoordelijkheid heb genomen.'
Hij groeide de afgelopen maanden in zijn rol. Reageerde hij bij het eerste ontmoeting met zijn evenbeeld nog wat verlegen, nu loopt hij trots naast zijn dubbelganger door de stad. Hij is zelfs quasi-verontwaardigd als zijn pop er een keer niet bij is. Voorlopig kan hij op 17 september nog één keer stralen. Hij hoopt dat zijn reuzenuitvoering daarna een mooie plek krijgt 'ergens in Gouda'.