Het smalle pand tussen melksalon (l) en arti (r)
De gemeente Gouda zoekt nabestaanden van twee vermoorde Joodse eigenaren, die hun bezit in de Tweede Wereldoorlog noodgedwongen aan de gemeente moesten verkopen. Het gaat om een stukje grond aan de Rozendaal en een pand op de Markt. Uit onderzoek blijkt dat er vraagtekens zijn te zetten bij de aankoop en afhandeling na de oorlog. Wethouder Thierry van Vugt (cultuurhistorie): 'We willen met hen in gesprek gaan over de onderzoeksresultaten en de ogenschijnlijk koude zakelijkheid in het gemeentelijk handelen destijds. We willen achterhalen hoe de erfgenamen dit ervaren.'
Gouda startte een onderzoek na vragen vorig jaar van twee tv-programma's over onteigening en doorverkoop van joodse woningen in de Tweede Wereldoorlog. Gouda komt voor in de 'Verkaufsbücher' waarin de Duitse bezetter deze huizenroofbijhield. Het gaat landelijk om zo'n 20.000 panden. Vanwege de lockdown kon dit jaar pas het Nationaal Archief geraadpleegd worden.
Het Streekarchief Midden-Holland (SAMH) ontdekte dat de Gouda bij twee verkopen betrokken was: een stukje grond van 10 m2 in de Rozendaal (een trottoir) en een pand op de Markt, destijds genummerd 28-29. Dat laatste pand kwam de gemeente goed uit, want ze had de buurpanden al in bezit en wilde er een politiebureau in maken. Dat is uiteindelijk niet daar gebeurd maar op het Houtmanplantsoen. In het pand, nu nummer 29, zit een pizzeria.
Naheffing belasting niet meer na te gaan
Niet vast is komen te staan dat de gemeente te weinig heeft betaald. In 1950 is er ween schikking getroffen met de erfgenamen van het pand. Daarin schuilt volgens het SAMH 'de erkenning dat de toenmalige verkoper tekort is gedaan'. Het Gouds stadsbestuur wil nu weten hoe de nabestaanden tegen de schikking aankijken. In de zaak-Rozendaal is helemaal geen schikking geweest.
Op een andere vraag moet het SAMH het antwoord schuldig blijven. Niet meer na te gaan is of de gemeente Gouda na de oorlog belastingaanslagen of boetes heeft gestuurd aan de Joodse eigenaren. In 2013 werd bekend dat in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zulke naheffingen hebben gedaan. In Gouda zijn de individuele archieven waar dit uit kon blijven, vernietigd.
Toch één voorbeeld van naheffingDat het mogelijk toch gebeurd is, bewijst een bericht op Twitter van afgelopen mei waarover het SAMH ook schrijft. Het gaat over Nathan Leefsma, wiens ouders in Auschwitz zijn vermoord. Hij kreeg in 1946 een gas- en lichtrekening toegestuurd van 10 gulden en 46 cent, voor een periode waarin zijn ouders waarschijnlijk al waren ondergedoken. Die heeft hij betaald volgens zijn schoondochter, die de Tweet plaatste.